ದಿನಕ್ಕೊಬ್ಬ ಶರಣ ಮಾಲಿಕೆ

ಕಾಯಕಯೋಗಿ ವ್ರತನಿಷ್ಠೆ ಶರಣೆ ಅಕ್ಕಮ್ಮ

ತಾ ಮಾಡುವ ಕೃಷಿಯ ಮಾಡುವನ್ನಬರ ಮಾಡಿ,
ಕೃಷಿ ತೀರಿದ ಮತ್ತೆ ಗುರುದರ್ಶನ, ಲಿಂಗಪೂಜೆ, ಜಂಗಮಸೇವೆ
ಶಿವಭಕ್ತರ ಸುಖಸಂಭಾಷಣೆ, ಶರಣರ ಸಂಗ
ಈ ನೇಮವನರಿವುತಿಪ್ಪುದು ಸದ್ಭಕ್ತನ ಸದಾತ್ಮನ ಯುಕ್ತಿ.
ಆಚಾರವೇ ಪ್ರಾಣವಾಗಿಪ್ಪ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗಕ್ಕೆ
ಆತನೆ ಚೇತನಭಾವ.

ಕೆಳವರ್ಗದ ವಚನಕಾರ್ತಿ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಯಾದಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಯಲೇರಿ ಗ್ರಾಮದವಳು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶೀಲ, ವ್ರತ, ನೇಮ ಮತ್ತು ಆಚಾರಗಳು ಈಕೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಿಯವಾದವುಗಳು. ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದ ರೈತರು ಕೃಷಿಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಉಳಿದ ಸಮಯವನ್ನು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಕಾಯಕಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ ಕಾಯಕದ ನಂತರ ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ತಿಳಿಸುವುದು ಈ ವಚನದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗ ಆಕೆ ವ್ರತಕ್ಕೆ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ. 64 ವ್ರತಗಳನ್ನು, 56 ಶೀಲಗಳನ್ನು, 32 ನೇಮಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ವ್ರತ ನೇಮಗಳು ಇತರ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವ್ರತ – ನೇಮಗಳಂತಿರದೆ, ಇವೆಲ್ಲ ಶರಣಸಿದ್ದಾಂತಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾದ ವ್ರತ – ನೇಮಗಳಾಗಿದ್ದುವೆಂಬುದು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ

ಅಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ಅರಿವು’ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಕೃಷಿಕರು ಕೃಷಿಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಕಾಯಕನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ತೋರುವರು. ನಂತರ ಅವರು ಗುರುದರ್ಶನ, ಲಿಂಗಪೂಜೆ, ಜಂಗಮಸೇವೆ, ಶಿವಭಕ್ತರ ಸುಖಸಂಭಾಷಣೆ ಮತ್ತು ಶರಣರ ಸಂಗವನ್ನು ಹೊಂದುವುದರ ಮೂಲಕ ಅರಿವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬದು ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಆಶಯವಾಗಿದೆ. ಕಾಯಕ ಜೀವಿಗಳೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಾಯಕದ ಅನುಭವದ ಮೂಲಕವೇ ಅನುಭಾವಿಗಳಾಗಿ ಅರಿವುಳ್ಳವರಾದರು. ತಮ್ಮ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೇ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನದ ವಚನಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಕಾಯಕದ ಅನುಭವದ ಮೂಲಕ ಶರಣಧರ್ಮದ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಇದು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಿಡುವಿನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಶಿವಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಗುರುವಿನ ದರ್ಶನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಏಕಾಗ್ರತೆಯೊಂದಿಗೆ ಮನಸ್ಸನು ದೇವರಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಿ ದ್ದರು. ಆ ಮೂಲಕ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಅನಿಷ್ಟದಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಿ ಮಂಗಳಮಯವಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಶಿವಭಕ್ತರ ಜೊತೆ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶರಣರ ಸಂಗದಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವೆಲ್ಲ ವನ್ನು ನೇಮ (ನಿಯಮ)ದಂತೆ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ನೇಮವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಸದಾತ್ಮನಾದಂಥ ಸದ್ಭಕ್ತನ ಔಚಿತ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ.
ಈ ಔಚಿತ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ ನಮ್ಮ ರೈತಾಪಿ ಜನರಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಮೂಡಬೇಕೆಂಬ ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಕಾಳಜಿ ಅನುಕರಣೀಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನವರು ನೇಮದ ಹಾಗೆ
ಪಾಲಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಬಯಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಚಾರವೇ ಪ್ರಾಣವಾಗಿರುವಂಥ ತನ್ನ ಇಷ್ಟಲಿಂಗವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಇಂಥ ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವುಳ್ಳಾತ ಚೈತನ್ಯದ ಚಿಲುಮೆಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಭಾವಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.

ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಇಂಥ ನೇಮಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳನ್ನು ಆಚರಣೆ ಯಲ್ಲಿ ತರಬೇಕು. ಇವು ಹಾಲನೇಮ, ಹಾಲಕೆನೆಯ ನೇಮದಂಥಲ್ಲ. ನೈತಿಕತೆಯ ನೇಮಗಳು.

ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ ಏಲೇಶ್ವರ (ಏಲೇರಿ). ಐಕ್ಯಸ್ಥಳ – ಕಲ್ಯಾಣ. ಅಧಿದೈವ ‘ರಾಮೇಶ್ವರ’. ‘ಆಚಾರವೆ ಪ್ರಾಣವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗ’ ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ ೧೫೪ ವಚನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ವಚನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಮತ್ತು ನೀಲಮ್ಮನ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನ ಈಕೆಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ವ್ರತ, ನೇಮ, ಆಚಾರ, ಶೀಲ – ಇವು ಈಕೆಯ ವಚನಗಳ ಮೂಲ ದ್ರವ್ಯ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಧಾನ್ಯ, ಪಶು-ಪಕ್ಷಿ; ಜನಪದ ನಂಬಿಕೆ, ರೂಢಿ, ವೃತ್ತಿಪರಿಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಕಾರ ಪಡೆದ ಈ ವಚನಗಳು ಅ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿವೆ.

ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಶ. 1160 ಆಗಿದೆ. ಈಕೆಯ ಮೊದಲಿನ ಹೆಸರು ರೆಮ್ಮವ್ವೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈಕೆ ಯಾದಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಏಲೇರಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದೇ ಊರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಏಲೇರಿ ಕೇತಯ್ಯನವರ ಪ್ರಭಾವ ಇವಳ ಮೇಲಾಗಿರಬಹುದು. ಈಕೆಯದು ಕೃಷಿಕಾಯಕವಾಗಿತ್ತು. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಶಿವಾನುಭವ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ “ಏಲೇಶ್ವರಲಿಂಗ” ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ 23 ವಚನಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ. “ಆಚಾರವೆ ಪ್ರಾಣವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗ” ಅಂಕಿತದ ವಚನಗಳು ಏಲೇಶ್ವರ ಕೇತಯ್ಯನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರಲು ಕಾರಣವೇನೆಂಬುದು ಇನ್ನೂ ಸಂಶೋಧನೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಡಾ. ಆರ್.ಸಿ. ಹಿರೇಮಠರು “ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳು” ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ರೆಮ್ಮವ್ವೆಯೇ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಎಂಬುದು ಈಗಾಗಲೇ ನಡೆದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಈಕೆಯ ಒಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ “ಏಲೇಶ್ವರದ ಗೊತ್ತು ಕೆಟ್ಟಿತ್ತು” ಎಂಬ ಮಾತು ಬರುತ್ತದೆ. ಏಲೇಶ್ವರದ ಕೇತಯ್ಯ ಮತ್ತು ಏಲೇಶ್ವರದ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ದಂಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದರೆ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಉತ್ತರ ದೊರಕಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಬ್ಬರ ವಚನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಶೀಲ-ವ್ರತ-ಆಚಾರ ಕುರಿತ ವಿಷಯಗಳು ಇವೆ.

ಅಕ್ಕಮ್ಮನ 154 ವಚನಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ. “ಆಚಾರವೆ ಪ್ರಾಣವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗ” ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ ಈಕೆ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಈಕೆಯ ಬಗೆಗೆ ನಡುಗನ್ನಡ ಕವಿಗಳು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿಲ್ಲ. ಈಕೆ ಬಸವಾದಿ ಶರಣರನ್ನು ತನ್ನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಿರುವಂತೆ, ನಿಜಗುಣ ಶಿವಯೋಗಿಯನ್ನೂ ಸ್ಮರಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ನಿಜಗುಣ ಶಿವಯೋಗಿಯ ಕಾಲ 15ನೇ ಶತಮಾನ. ಹಾಗಾದರೆ ಈಕೆ 15ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರದ ವಚನಕಾರ್ತಿಯೇ ಎಂಬ ಸಂದೇಹ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಆಧಾರಗಳಿಲ್ಲ. ಕವಿಚರಿತೆಕಾರರು ಈಕೆಯನ್ನು ಬಸವಾದಿ ಶರಣರ ಮೂಲಕವೇ ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿಜಗುಣನೆಂಬ ಶರಣನಿರಬೇಕು. ಆ ಶರಣನನ್ನೇ ಈಕೆ ತನ್ನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡಿರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಬಗೆಗೆ, ಆಕೆಯ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಬಗೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆಕೆ ಒಬ್ಬ ಕೃಷಿಕಾಯಕದ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಮದುವೆಯಾಗದೆ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಜೀವನ ನಡೆಸಿರಬೇಕೆಂದು ಊಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಹೇಶ್ವರ ಸ್ಥಲದ ನಿಷ್ಠೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಹಿರಿಯರಾದವರು ಹಿರಿಯರಲ್ಲ, ಆಚರಣೆ – ನಿಷ್ಠೆಗಳಿಂದ ಇರುವವರು ನಿಜವಾದ ಹಿರಿಯರೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಹಿರಿಯರಾದವರನ್ನು “ಹೋತಿನ ಗಡ್ಡದ ಹಿರಿಯರು ನೋಡಾ” ಎಂದು ವಿಡಂಬಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಅಕ್ಕಿ, ಬೇಳೆ, ಬೆಲ್ಲ ಮುಂತಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ದೇವರ ಪೂಜಾರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ವ್ರತ ಮಾಡುವವರನ್ನು ಕಂಡು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಕಟುವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಮಾಂಸ ತಿನ್ನುವವರನ್ನು, ಸುರೆ ಕುಡಿಯುವವರನ್ನು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಇಂತಹವರೆಲ್ಲ ವ್ರತಭ್ರಷ್ಟರೆಂದು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಅರಿವು, ಆಚಾರಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವ ಕೊಟ್ಟ ಅಕ್ಕಮ್ಮ, ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರವು ಆಚರಣೆಗೆ ಬಂದಾಗಲೇ ಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಆಚಾರ ತಪ್ಪಿದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಉಂಟೆಂಬ, ಅನಾಚಾರಿಗಳ ಮುಖವ ನೋಡಬಹುದೆ? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾಳೆ.

ಎಲ್ಲ ವ್ರತಗಳಿಗೂ ಜಂಗಮ ಪ್ರಸಾದವೇ ಪ್ರಾಣ. ಎಲ್ಲಾ ನೇಮಕ್ಕೂ ಜಂಗಮ ದರ್ಶನವೇ ನೇಮವೆಂದು ಹೇಳಿರುವ ಅಕ್ಕಮ್ಮನು ಗುರು-ಲಿಂಗ-ಜಂಗಮರಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದ್ದಾಳೆ. ಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳು, ಕ್ರೋಧಿಗಳು, ಲೋಭಿಗಳು ಯಾವುದೇ ವ್ರತ ಮಾಡಿದರೂ ಅದು ನಿರರ್ಥಕವೆಂದು ಹೇಳಿರುವ ಅಕ್ಕಮ್ಮನು, ಮನುಷ್ಯನಾದವನು ಷಡ್ವೈರಿಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಗುರು, ಲಿಂಗ, ಜಂಗಮ ಯಾರೇ ಆದರೂ, ಆಚಾರಭ್ರಷ್ಟರಾದವರನ್ನು ನಂಬಲಾಗದೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಜನ ಮೆಚ್ಚಬೇಕೆಂದು ಮಾಡುವ ವ್ರತವು, ವ್ರತವಲ್ಲ. ಜಗಮೆಚ್ಚಬೇಕೆಂದು ಮಾಡುವ ಶೀಲವು ಶೀಲವಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿರುವ ಅಕ್ಕಮ್ಮನು ಡಾಂಭಿಕ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆದಿದ್ದಾಳೆ.

“ಆಚೆಯ ನೀರ ಈಚೆಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆವುದು ಚಿಲುಮೆಯಲ್ಲ ಆಚೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ ಮಾತ ಈಚೆಯಲ್ಲಿ ನುಡಿದು ಮತ್ತಾಚೆಯಲ್ಲಿ ಬೆರೆಸುವನು ಭಕ್ತನಲ್ಲ….” (ವ-15)
ಕಂಗಳ ಮುಂದೆ ಕಂಡಂತೆ ಕಾಣಬಹುದೆ?
ಮನ ನೆನೆದಂತೆ ಆಡಬಹುದೆ?
ಕಂಡಕಂಡವರಲ್ಲಿ ಸಂಗವ ಮಾಡಬಹುದೆ?”. (ವ-32)

ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿವೆ. ಮತ್ತೆ ಅವುಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಗಳೂ ಇವೆ. ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತನಾರು? ನಿಜವಾದ ವ್ರತ ಯಾವುದು? ಆಚಾರ ನೇಮಗಳೆಂದರೇನೆಂಬುದನ್ನು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ತನ್ನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಮನಸ್ಸೆಂಬುದು ಮಂಗನ ಹಾಗೆ ಅದು ಹೇಳಿದಂತೆ ಕೇಳುವುದು ಸರಿಯಿಲ್ಲವೆಂಬ ಸರಳ ಸತ್ಯವನ್ನು ತನ್ನ ಸರಳ ಮತುಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಪರಸ್ತ್ರೀ-ಪರಧನಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟದಿರುವುದೇ ವ್ರತ, ಸಕಲರನ್ನೂ ದಯೆಯಿಂದ ಕಾಣುವುದೇ ಆಚಾರವೆಂದು ಹೇಳಿರುವ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ವ್ರತ-ಆಚಾರಗಳ ಬಗೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಅಂಗ-ಲಿಂಗ, ಮನಸ್ಸು-ದೇಹ, ಆತ್ಮ- ಪರಮಾತ್ಮ ಇವುಗಳ ಅಂತರ್ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ.

ಬತ್ತಲೆ ಇದ್ದವರೆಲ್ಲ ಕತ್ತೆಯ ಮಕ್ಕಳು.
ತಲೆ ಬೋಳಾದವರೆಲ್ಲ ಮುಂಡೆಯ ಮಕ್ಕಳು.
ತಲೆ ಜಡೆಗಟ್ಟಿದವರೆಲ್ಲ ಹೊಲೆಯರ ಸಂತಾನ.
ಆವ ಪ್ರಕಾರವಾದಡೇನು ಅರಿವೆ ಮುಖ್ಯವಯ್ಯಾ, ಆಚಾರವೆ ಪ್ರಾಣವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗದಲ್ಲಿ.

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಮೌಢ್ಯಾಚಾರಣೆಗೊಳಗಾದ ಮೂಢಭಕ್ತರನ್ನು ವಿಡಂಬನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ. ದೇವರು ಧರ್ಮದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬೆತ್ತಲೆ ತಿರುಗುವುದು, ತಲೆಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಜಡೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಗಬ್ಬು ನಾರುತ್ತಿರುವುದು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲವೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿರುವ ಅಕ್ಕಮ್ಮ, ಅರಿವು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ಧರ್ಮೀಯರು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜನರಿಗೆ ದಾರಿ ತೋರಿಸಬೇಕಾಗಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಧರ್ಮಗಳೇ ದಾರಿತಪ್ಪಿದರೆ ಹೇಗೆಂಬುದು ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಆತಂಕವಾಗಿದೆ. ಜಿನನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬತ್ತಲೆ ತಿರುಗುವ ಜೈನರು, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ತಲೆಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವೈದಿಕರು, ಎಲ್ಲಮ್ಮ-ಹುಲಿಗೆಮ್ಮನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ತಲೆಜಡೆಬಿಡುವ ಶೂದ್ರರನ್ನು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಇಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿಯೇ ವಿಡಂಬಿಸಿದ್ದಾಳೆ. “ಚಿನ್ನ ಒಡೆದರೆ ಕರಗಿದರೆ ರೂಪಪ್ಪುದಲ್ಲದೆ, ಮುತ್ತು ಒಡೆದು ಕರಗಿದಡೆ ರೂಪಪ್ಪುದೆ? ಮರ್ತ್ಯದ ಮನುಜ ತಪ್ಪಿದರೊಪ್ಪಬೇಕಲ್ಲದೆ ಸದ್ಭಕ್ತ ಸದೈವ ತಪ್ಪಿದಡೆ ಒಪ್ಪಬಹುದೇ?”. (ವ-51)

ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ಈ ತರ್ಕಬದ್ಧವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿವೆ. ಚಿನ್ನವನ್ನು ಒಡೆದು, ಕರಗಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ರೂಪಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಮುತ್ತನ್ನು ಒಡೆದು ಕರಗಿಸಿದರೆ ಅದು ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದಡೆ ಸಹಿಸಬಹುದಲ್ಲದೆ, ಸದ್ಭಕ್ತರೆಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವವರು, ಸದೈವವೆಂದು ಹೊಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೆ ಸಹಿಸಲಾಗದೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾಳೆ.

“ವೇಷ ಎಲ್ಲಿರದು? ಸೂಳೆಯಲ್ಲಿ, ಡೊಂಬನಲ್ಲಿ, ಭೈರೂಪನಲ್ಲಿರದೆ? ವೇಷವ ತೋರಿ ಒಡಲಹೊರೆವ ದಾಸಿವೇಷಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನಿಜಭಕ್ತಿ ಎಲ್ಲಿಯದೊ
ಆಚಾರವೆ ಪ್ರಾಣವಾದ ರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗದಲ್ಲಿ?” (ವ-123)

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ವೇಷ ಹಾಕುವವರನ್ನು, ಹೊಟ್ಟೆಹೊರೆಯವುದಕ್ಕಾಗಿ ದೇವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಟನೆ ಮಾಡುವವರನ್ನು ಕಂಡು ವಿಡಂಬಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ವೇಷ ಹಾಕುವದೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಮರೆಯಾಚುವುದೇ ಆಗಿದೆ. ಹೀಗೆ ವೇಷಹಾಕಿ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರಲ್ಲಿ ನಿಜಭಕ್ತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಾ, ಮೌಢ್ಯಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಡಾಂಭಿಕ ಭಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಅಲ್ಲಗಳೆದಿದ್ದಾಳೆ.

“ಹೋತಿನ ಗಡ್ಡದಂತೆ ಗಡ್ಡದ ಹಿರಿಯರು ನೋಡಾ
ಬಿಡಾರ ಬಿಡಾರವೆಂದು ಹಿರಿಯತನಕ್ಕೆ ಅಹಂಕರಿಸಿ ಆಚಾರವಂ ಬಿಟ್ಟು ಅನಾಚಾರವಂ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ
ಭಕ್ತರೊಳು ಕ್ರೋಧ, ಭ್ರಷ್ಟರೊಳು ಮೇಳ ಇವರು ನರಕಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯರು…” (ವ. 154)

ಇಂತಹ ಅನೇಕ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮ್ಮ ವಿಡಂಬನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ. ಕೆಲವರು ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿ ಹಿರಿಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಗಡ್ಡಬಿಟ್ಟು ಹಿರಿಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ, ಗಡ್ಡದ ಹಿರಿಯರನ್ನು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಹೋತಿನ ಗಡ್ಡಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಚಾರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಅನಾಚಾರ ಮಾಡುವವರು ಅವರೆಂತಹ ಹಿರಿಯರೆಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅಕ್ಕಮ್ಮನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಾಂಶವಿರದಿದ್ದರೂ, ಶರಣರ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧವಾದ ನಡೆ ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತದೆ. ಯಾರಿಗೂ ಅಂಜದೆ ಕಟುಸತ್ಯ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ.

ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ : ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಆಧಾರ ಗ್ರಂಥಗಳು
1. ಶಿವಶರಣೆಯರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆ –ವಿಜಯಶ್ರೀ ಶಬರದ
2. https://kanaja.karnataka.gov.in/vachanasahitya
3. ವಚನ ಬೆಳಕು; ತಾ ಮಾಡುವ ಕೃಷಿ – ರಂಜಾನ್ ದರ್ಗಾ

ಡಾ. ದಾನಮ್ಮ ಝಳಕಿ, ಬೆಳಗಾವಿ.