ದಿನಕ್ಕೊಬ್ಬ ಶರಣ ಮಾಲಿಕೆ

ಶಂಕರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ

ಈ ಶರಣ ಮೂಲತಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಜಾತಿಯವ.ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹುನಗುಂದ ತಾಲೂಕಿನ ಕಂದಗಲ್ಲ ಈತನ ಸ್ಥಳ. ನವಿಲೆಯ ಜಡೆಯ ಶಂಕರಲಿಂಗ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ. ಶಿವದಾಸಿ ಈತನ ಹೆಂಡತಿ. ಶಿವನಿಂದ ಕಣ್ಣು ಪಡೆದ ಸಂಗತಿ. ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ವಿಗ್ರಹ ದಹಿಸಿದ ಘಟನೆ, ಮುದನೂರಿನಲ್ಲಿ ಜೇಡರ ದಾಸಿಮಯ್ಯನ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ನಿರಸನ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಈತನ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.

ಕಾಲ 1130, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವ.ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ ೫ ವಚನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಬಸವಾದಿ ಶರಣರ ಸ್ತುತಿ, ಬಸವಾವತಾರದ ಕಾರಣ, ಕಾಯ- ಮಾಯೆಯ ಸಂಬಂಧ, ಕಪಟವೇಷದವರ ಟೀಕೆ ಇಲ್ಲಿ ನೇರವಾದ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿವೆ.

ನವಿಲೆಯ ಜಡೆಯ ಶಂಕರಲಿಂಗ ಇವನ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ.ಶಿವನಿಂದ ಹಣೆಗಣ್ಣು ಪಡೆದಿದ್ದು, ಮುದನೂರಿನ ಜೇಡರ ದಾಸಿಮಯ್ಯನ ಅಹಂಕಾರ ನಿರಸನಗೊಳಿಸಿದ್ದು ಇವನನ್ನು ಕುರಿತು ಇತರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದಿದೆ.ಬಸವಣ್ಣ, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ, ಮರುಳಶಂಕರದೇವರು, ಪ್ರಭುದೇವರನ್ನು ತನ್ನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಿರುವನು.ತನಗೆ ನಂದಿಯ ಮುಖವಾಡ, ಹಣೆಗಣ್ಣಿದ್ದುದನ್ನು ವಚನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿರುವನು.

ವಚನ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ಎರಳೆ ಯತಿಯಂತೆ, ಕಾಕ ಪಿಕದಂತಿರಬೇಡವೆ? ತಿಟ್ಟನೆ ತಿರುಗಿ, ತೊಟ್ಟನೆ ತೊಳಲಿ ಬಳಲುವರ ಕಳ ಹೇಸಿಕೆಯ ನೋಡಾ! ಇರುಳು ಹಗಲೆನ್ನದೆ ತಿರುಗುವವರ ಕಂಡು ಹೇಸಿದೆ. ಅರಿದಡೆ ಶರಣ, ಮರೆದಡೆ ಮಾನವ. ಸತ್ತ ಕಸನ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಊರೂರಿಗೆ ಮಾರುವ ಕಾಶಾಂಬರಧಾರಿಗಳನೊಲ್ಲ, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವ

ಅರ್ಥ : ಎರಳೆ (ಹಕ್ಕಿ) ಯತಿಯಂತೆ (ದೇಶದರ್ಶಕ) ಆಗಿದ್ದು, ಕಾಕ (ಕಾಗೆ) ಅಥವಾ ಪಿಕ (ಕೋಗಿಲೆ) ದಂತಿರಬೇಡ (ಹಲವು ಮುಖಗಳನ್ನು ಹೊಂದಬೇಡ). ತೊಟ್ಟನೆ ತೊಳೆಯುವ ಮತ್ತು ತಟ್ಟನೆ ತಿರುಗುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರ ದುಃಖವನ್ನು ನೋಡಿ. ರಾತ್ರಿಯನ್ನೂ ದಿನದಂತೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತಿರುವವರನ್ನು ನೋಡಿ ಹೇಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರಿತವರು ಶರಣಾಗುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಮರೆತವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರಾಗಿ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಸತ್ತ ಕಸದಂತಹ ಅಸತ್ಯವನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವ ಕೇವಲ ಕಾಶಾಯ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿರುವವರು ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರಲ್ಲ.

ಕಾಯದ ಮದವಳಿದಲ್ಲದೆ ಮಾಯಾವಿಕಾರವಳಿಯದು. ಮಾಯಾವಿಕಾರವಳಿದಲ್ಲದೆ ಭವನಾಶವಾಗದು. ಭವನಾಶವಾದಲ್ಲದೆ ಲಿಂಗಸಂಬಂಧವಳವಡದು. ಲಿಂಗಸಂಬಂಧವಳವಟ್ಟಲ್ಲದೆ ಸುಖವು ಸಾಧ್ಯವಾಗದು. ಪರಮಸುಖ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಮಹಾನುಭಾವಿಗಳ ಸಂಗವೇ ಬೇಕು. ಮಹಾನುಭಾವಿಗಳ ಸಂಗದಿಂದಲ್ಲದೆ ವಿಶ್ರಾಮವಿಲ್ಲ. ಇಂತಪ್ಪ ಮಹಾನುಭಾವದ ಮೂರ್ತಿ ಸಂಗನ ಬಸವಣ್ಣನ ಕೃಪೆಯಿಂದಲೆನಗೆ ನಿಜವು ಕಾಣಬಂದಿತ್ತು. ಇದು ಕಾರಣ, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರ ಶರಣ ಪ್ರಭುದೇವರ ಶ್ರೀಪಾದವ ಕಂಡು ನಿಶ್ಚಿಂತನಾದೆನಯ್ಯಾ

ಅರ್ಥ: ದೇಹದ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೊರೆಯದೇ ಮೋಹವು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮೋಹವು ಹೋಗದೇ ಜನನ-ಮರಣದ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜನನ-ಮರಣದ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಶಿವಲಿಂಗದ ಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು. ಶಿವಲಿಂಗದ ಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಅರಿಯದೇ ಸುಖವು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪರಮಾನಂದವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮಹಾನುಭಾವಿಗಳ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಅವಶ್ಯಕತೆ. ಮಹಾನುಭಾವಿಗಳ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದದೇ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಮಹಾನುಭಾವನಾದ ಸಂಗನ ಬಸವಣ್ಣನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ನನಗೆ ನಿಜವನ್ನು ತಿಳಿಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರ ಶರಣಾದ ಪ್ರಭುದೇವನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ನಾನು ಶಾಂತಿಯಲ್ಲಿದ್ದೇನೆ.

ಕಾಯವಿಲ್ಲಾಗಿ ಮಾಯವಿಲ್ಲ, ಮಾಯವಿಲ್ಲಾಗಿ ಮಥನವಿಲ್ಲ, ಮಥನವಿಲ್ಲಾಗಿ ಭಾವವಿಲ್ಲ, ಭಾವವಿಲ್ಲಾಗಿ ಬಯಕೆಯಿಲ್ಲ, ಬಯಕೆಯಿಲ್ಲಾಗಿ ನಿರ್ಭಾವ ನಿಜವನೈದಿ, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರೆಂಬುದು ತಾನಿಲ್ಲ.

ಅರ್ಥ: ದೇಹವಿಲ್ಲದೆ ಮೋಹವಿಲ್ಲ, ಮೋಹವಿಲ್ಲದೆ ತಲ್ಲಣವಿಲ್ಲ. ತಲ್ಲಣವಿಲ್ಲದೆ ಭಾವನೆಗಳಿಲ್ಲ, ಭಾವನೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಬಯಕೆಗಳಿಲ್ಲ. ಬಯಕೆಗಳಿಲ್ಲದೆ, ನಿಜವಾದ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಈ ನಿಜವಾದ ಸ್ಥಿತಿಯು ಶಂಕರದೇವರಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ.

ಹರನ ನಿರೂಪದಿಂದ ಧರೆಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವತರಿಸಿದ ಕಾರಣ,ಶಿವಾಚಾರ ಸದಾಚಾರವೆಂಬುದು ಧರೆಗೆ ವಿಖ್ಯಾತವಾಯಿತ್ತು.ಶಿವಗಣ ಪ್ರಮಥಗಣಂಗಳೆಂಬ ಮಹಾಮಹಿಮರ ಸುಳುಹು, ಧರೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಂದಿತ್ತು ನೋಡಯ್ಯಾ.ಪರುಷವ ಸಾಧಿಸಿದಂತಾಯಿತ್ತು, ನಿಮ್ಮ ಶರಣರ ಸಂಗದಿಂದ.ಎನ್ನ ನಂದಿಯ ಮೊಗವಾಡ, ನೊಸಲಕಣ್ಣುಂಟೆಂಬ ಅಹಂಕಾರವ ಮುಂದುಗೊಂಡಿದ್ದೆನಯ್ಯಾ. ಎನ್ನ ಮದ ಉಡುಗಿ, ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣನ ಕರುಣದಿಂದ ಪ್ರಭುದೇವರೆಂಬ ನಿರಾಳವ ಕಂಡು ಬದುಕಿದೆನು ಕಾಣಾ, ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವಾ.

ಅರ್ಥ: ಹರನ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಧರೆಗೆ ಬಸವಣ್ಣನು ಅವತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗೆ ಅವನ ಆಚಾರ ಮತ್ತು ಸದಾಚಾರವು ಧರೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಶಿವನ ಗಣಗಳಾದ ಪ್ರಮಥಗಣಂಗಳ ಉಲ್ಲೇಖವು ಧರೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿತ್ತು. ಅವನ ಅಂತರ್ಮುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ನಾವು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಜಯಿಸಿದ್ದೆವು. ಬಸವಣ್ಣನ ಕರುಣೆಯಿಂದ ನಾನು ಪ್ರಭುದೇವರೆಂಬ ನಿರಾಳ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡು ಬದುಕಿದ್ದೇನೆ. ಇದು ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ.

ಎನ್ನ ಕಾಯಕ್ಕೆ ಗುರುವಾದನಯ್ಯಾ ಬಸವಣ್ಣನು.
ಎನ್ನ ಜೀವಕ್ಕೆ ಲಿಂಗವಾದನಯ್ಯಾ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನು.
ಎನ್ನ ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಾದವಾದನಯ್ಯಾ ಮರುಳಶಂಕರದೇವರು.
ಎನ್ನ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜಂಗಮವಾದನಯ್ಯಾ ಪ್ರಭುದೇವರು.
ಇಂತಿವರ ಕರುಣದಿಂದಲಾನು ಬದುಕಿದೆನಯ್ಯಾ,
ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವಾ.

ಅರ್ಥ:ನನ್ನ ಕಾಯಕ್ಕೆ ಗುರುವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಬಸವಣ್ಣ. ನನ್ನ ಜೀವಕ್ಕೆ ಲಿಂಗವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ. ನನ್ನ ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಾದವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಮರುಳಶಂಕರದೇವರು. ನನ್ನ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜಂಗಮವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಪ್ರಭುದೇವರು. ಈ ಎಲ್ಲರ ಕರುಣೆಯಿಂದಲೇ ನಾನು ಬದುಕಿದ್ದೇನೆ, ಇದು ನಿಜಗುರು ಶಂಕರದೇವರ ಆಶೀರ್ವಾದ.

ಶಂಕರ ಕುಪ್ಪಸ್ತ